Nəfsi-ləvvamə - qınayan nəfs nəfsin ikinci mərtəbəsinin adıdır. ondan əvvəl gələn nəfs mərtəbəsi əmmarədir. nəfsi-əmmarə sahibləri nəfsinin bütün əmrlərinə tabe olur. qınayan nəfs isə özünə tənqidi baxışın başlandığı nəfsdir. qiyamət surəsinin 14-15cü ayələrində məhşər zamanı insanın özünü görüb tanıyacağından söz açılır: “görüb tanıyar insan o gün özünü. nə qədər dil töksə də, yox faydası”. bu dünyada özünə introspektiv baxış keçirən adam – öz nöqsanlarını görən adam onları aradan qaldırmağın bir addımlığında, ərəfəsində olduğu üçün bu nəfs mərtəbəsinin adına and içilir. ona and içilməsi insanın təkamülündə özünütənqidə böyük əhəmiyyət verildiyini göstərir.